Cây đa Tân Trào là nơi chứng kiến nhiều sự kiện trọng đại của đất nước, đặc biệt vào thời kỳ tiền khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Dưới gốc đa này, chiều 16/8/1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đọc Bản Quân lệnh số 1 và ngay sau đó, quân Giải phóng đã làm lễ xuất quân, lên đường qua Thái Nguyên tiến về giải phóng Thủ đô Hà Nội trước sự chứng kiến của nhân dân xã Tân Trào cùng 60 đại biểu toàn quốc về dự Quốc dân Đại hội.

Cây đa Tân Trào trước đây gồm hai cây mọc cách nhau khoảng 10m, người dân trong vùng quen gọi là "cây đa ông" và "cây đa bà". Theo thời gian và do ảnh hưởng của thời tiết, cây đa Tân Trào dần già cỗi, đến năm 2008 chỉ còn lại một nhánh nhỏ của "cây đa ông" và một cành duy nhất ở hướng đông bắc của "cây đa bà".

Trước tình hình trên, từ năm 2008 – 2010, Ủy ban Nhân dân tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với các tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp xây dựng phương án chăm sóc, phục hồi sinh trưởng cây đa Tân Trào. Cùng thời gian đó, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã chiết thành công 21 trong tổng số 26 cành của cây để lưu giữ nguồn gen và một phần để tạo rễ ngay trên thân cây. Ngoài ra, tỉnh Tuyên Quang đã thực hiện dự án đầu tư kỹ thuật để chống đỡ thân cây bằng cách sử dụng hệ thống cốt thép móng bê tông, cột đỡ bằng thép ống D250mm, bên ngoài bọc vật liệu tổng hợp, liên kết với thân cây bằng đai thép.

Sau nhiều năm chăm sóc và phục hồi, cây đa Tân Trào lịch sử đã dần sinh trưởng trở lại. Tại vết tạo sẹo trên cành cây duy nhất còn sống của “cây đa bà” đến nay đã phát triển thành hai cụm rễ, đường kính mỗi cụm rễ 80-90cm, diện tích tán lá rộng khoảng 30-40m². Còn một nhánh nhỏ của "cây đa ông" đến nay cũng đã hồi sinh và phát triển thành cụm cây mới gồm 4 gốc xanh tốt.

Việc cây đa Tân Trào lịch sử hồi sinh có ý nghĩa vô cùng quan trọng, bởi đó không chỉ là biểu tượng cách mạng của Thủ đô khu giải phóng mà còn là niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam.

Bài: Phạm Phương; ảnh: Anh Dũng