(TITC) - Nước mắm Phú Quốc là một trong những loại nước mắm không chỉ nổi tiếng ở Việt Nam mà còn được biết đến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc có lịch sử trên 200 năm. Từ cuối thế kỷ 19, người dân trên đảo đã bán nước mắm sang Campuchia và Thái Lan. Tuy nhiên, nước mắm Phú Quốc chỉ nổi tiếng từ những năm 1950. Thời kỳ này, Phú Quốc có khoảng 20 nhà thùng sản xuất nước mắm, tập trung chủ yếu cạnh mé sông Dương Đông để thuận tiện cho ghe tàu hàng hóa cập bến. Tất cả đều là những doanh nghiệp gia đình cha truyền con nối hay quan hệ bà con ruột thịt.
Vùng biển Phú Quốc có nhiều rong biển và phù du nên thu hút hàng đàn cá cơm về quần tụ. Từ tháng 4 đến tháng 11, cá cơm đi từng đàn trông đỏ cả vùng biển gần bờ và người làm nghề bắt đầu mùa “săn cá”. Các loại cá cơm được đánh bắt từ biển Phú Quốc có cá cơm phấn chì, cá cơm than, cá cơm sọc tiêu. Sau khi đánh bắt, cá cơm được đem về ướp muối theo tỷ lệ nhất định, cứ 3 tấn cá được ướp với 1 tấn muối, trộn đều rồi đem chườm trong thùng gỗ cho đến khi cá tự phân huỷ. Sau một năm lên men, nước cốt đầu tiên được mang ra thử.
Bên trong nhà kho của xưởng sản xuất nước mắm, hàng chục chiếc thùng gỗ cao được xếp trên sàn xi măng. Những chiếc thùng này có đường kính 3m và có thể chứa từ 14 - 17 tấn cá cơm. Theo những người làm nghề nước mắm cho biết, mỗi xưởng làm nước mắm có một bí quyết riêng không ai giống ai nên sản phẩm nước mắm sau 1 năm ra “lò” cũng có chất lượng, mùi vị và màu sắc khác nhau. Thậm chí, có xưởng sản xuất nước mắm bằng cá cơm than (loại cá cơm có màu đen) đã ủ trong thùng gỗ 15 tháng để cho ra loại nước mắm có độ đạm lên tới 43%. Hiện tại, Phú Quốc có khoảng 100 cơ sở sản xuất nước mắm, tiêu biểu như Hồng Đại, Sáng Tươi, Hải Sơn, Khải Hoàn, Thành Khoa, Anh Duyệt, Hưng Thành… Ước tính sản lượng trên 10 triệu lít/năm.
Đến thăm các làng nghề sản xuất nước mắm, du khách không chỉ được tận mắt chứng kiến những chiếc thùng khổng lồ dùng để ướp cá mà còn được tìm hiểu quy trình tạo ra những giọt nước mắm hảo hạng. Nước mắm Phú Quốc nổi tiếng nhờ độ đạm cao, mang vị mặn dìu dịu, ngọt ngào quyến luyến và thơm lừng mùi cá cơm sóc tiêu đặc sản, chỉ riêng Phú Quốc mới có. Nước mắm cốt nguyên chất có màu nâu sậm, trong vắt và sánh đặc, càng để lâu càng ngon. Chất lượng nước mắm được đánh giá cao qua mùi thơm từ những món nêm, xào, ướp hay nước chấm. Đây là món quà biếu đầy ý nghĩa cho người thân, bạn bè sau chuyến đi đầy lý thú đến hòn đảo xinh đẹp này.
Ngày 18/8/2017, UBND huyện Phú Quốc đã tổ chức lễ công bố quyết định số 1307 ngày 16/6/2017 của UBND tỉnh Kiên Giang về việc công nhận nghề truyền thống và làng nghề truyền thống nước mắm Phú Quốc cho Hội nước mắm Phú Quốc. Việc công nhận làng nghề truyền thống nước mắm Phú Quốc có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá của người Việt.
Phạm Phương